ในสมัยที่พระพุทธเจ้ายังทรงมีชีวิตอยู่ เมื่อถึงเวลาที่พระองค์จะทรงสอนธรรมะแก่ผู้ใด หากพระองค์ทรงสังเกตว่าบุคคลผู้นั้น ยังเป็นผู้ที่มีความตระหนี่และความหวงแหน อยู่ในใจ พระองค์จะเริ่มสอนในเรื่องของ การให้เป็นเรื่องแรก เพื่อเป็นการซักฟอก จิตใจของผู้นั้นให้มีความละเอียดสะอาด สดใสเสียก่อน จากนั้นพระองค์จึงจะ แสดงธรรมที่ลึกซึ้งเป็นลำดับต่อไป
หลวงพ่อไพบูลย์ สุมังคโล วัดอนาลโยทิพยาราม พะเยา
ประวัติโดยย่อ :
หลวงพ่อไพบูลย์ สุมังคโล นามเดิมชื่อว่า ไพบูลย์ เกิดวันที่ 3 สิงหาคม 2477 เป็นบุตรของคหบดีชาว อ.เกาะคา ลำปาง บิดามารดาชื่อ กองแก้ว-คำ สิทธิ ในวัยเด็กได้เข้าศึกษาที่โรงเรียนปรินส์รอยแยลส์ เชียงใหม่ เรียนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ก่อนออกไปประกอบอาชีพหาเลี้ยงตน
ต่อมาเมื่ออายุ 29 ปี ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุสงฆ์ ที่วัดป่าสำราญนิวาส อ.เกาะคา ลำปาง โดยมีพระครูธรรมาภิวัฒน์ เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายาว่า “สุมังคโล” (ผู้มีมงคลดีพร้อม)
หลังอุปสมบท ได้จำพรรษาที่วัดป่าสำราญนิวาส ภายใต้การอบรมจากพระอาจารย์หลวง กตปุญโญ เมื่อมีความก้าวหน้าจากการปฏิบัติธรรมแล้ว ได้ออกจาริกธุดงค์ไปจำพรรษาในภาคอีสานและภาคเหนือ ในเขตเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน และเชียงราย ต่อมาในปี 2513 หลวงพ่อไพบูลย์ สุมังคโล ได้ออกธุดงค์ร่วมกับพระอาจารย์ทอง จันทสิริ ศิษย์องค์สำคัญของท่านพ่อลี ธัมมธโร แห่งวัดอโศการาม ชาวบ้านได้มาทำบุญฟังเทศน์ เกิดความเลื่อมใสศรัทธา พากันอาราธนาให้ท่านบูรณะวัดร้างแห่งหนึ่งขึ้นใหม่ ชื่อว่า “วัดรัตนวนาราม” ซึ่งตั้งอยู่ที่ ต.ท่าวังทอง เมือง พะเยา
ต่อมาได้มีชาวบ้านจากฝั่งกว๊านพะเยาด้านตะวันตก มาอาราธนาท่านไปดูสถานที่สำคัญบนดอยสูงชื่อว่า “ดอยบุษราคัม” เพื่อสร้างเป็นสำนักสงฆ์ไว้เป็นที่บำเพ็ญกุศล ซึ่งต่อมาได้รับการยกฐานะให้เป็นวัดอนาลโยทิพยาราม ต.ต๋อม เมือง พะเยา ซึ่งเป็นสถานที่สัปปายะ เหมาะแก่การปฏิบัติธรรมและเจริญสติภาวนา ซึ่งประชาชนให้ความเคารพเลื่อมใสในองค์หลวงพ่อเป็นอย่างมาก ต่างพากันไปนมัสการ ร่วมทำบุญ ทำทานการกุศลอย่างล้นหลามอย่างต่อเนื่องตลอดมา ท่านเป็นพระเถระที่มีปฏิปทางดงาม เป็นพระกัมมัฏฐานในสายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่เป็นที่เคารพเลื่อมใสของประชาชนทั่วไป ไม่เฉพาะในเขตภาคเหนือเท่านั้น แต่ยังรวมถึงประชาชนทั่วประเทศไทย เมื่อมีโอกาสไปภาคเหนือ มักจะหาโอกาสเข้าไปกราบนมัสการหลวงพ่อไพบูลย์อยู่เสมอ เนื่องจากความมีเมตตาอันเปี่ยมล้นของหลวงพ่อนั่นเอง
หลวงพ่อไพบูลย์ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะชั้นเทพฝ่ายวิปัสสนาธุระ ที่พระเทพวิสุทธิญาณ เมื่อปี 2551
หลวงพ่อไพบูลย์ สุมังคโล ปัจจุบันยังจำพรรษาอยู่ที่วัดอนาลโยทิพยาราม พะเยา สิริรวมอายุได้ 84 ปี พรรษา 55 ในปี 2561
ไทยเถรวาท 